Działalność Ochotniczych Straży Pożarnych zazwyczaj kojarzy się z gaszeniem pożarów i akcjami ratowniczymi, a jest to również potężna siła społeczna – rzesza ludzi dobrej woli, którzy w wolnym czasie angażują się w inicjatywy na rzecz rozwoju i aktywizacji lokalnych społeczności. Strażacy ochotnicy działają praktycznie w każdej sferze życia swojej „lokalnej ojczyzny”, czego potwierdzeniem są kategorie wyodrębnione w Konkursie FLORIANY.
Kategorie, w ramach których można zgłaszać projekty, odzwierciedlają jednocześnie całą złożoność życia społeczności, dlatego wzajemnie się przenikają. Natomiast każda kategoria Konkursu FLORIANY została określona na podstawie działań, które OSP realizują – bez rozgłosu, przyczyniając się do poprawy jakości życia swoich społeczności. Oto przykłady, które po zakończeniu I. edycji Konkursu FLORIANY będą poszerzone o zgłoszone inicjatywy:
Rozbudowa lokalnej infrastruktury
Strażacy ochotnicy, współpracując z samorządami oraz różnymi instytucjami, nierzadko biorą czynny udział w inicjatywach związanych z poprawą i rozwijaniem lokalnej infrastruktury, np.: w budowie i rozbudowie wałów przeciwpowodziowych, budowie i naprawie dróg oraz chodników – bezpiecznych zwłaszcza dla dzieci czy tworzeniu atrakcyjnych i bezpiecznych zarazem placów zabaw, remontują świetlice wiejskie, które są ośrodkami integracji i życia kulturalno-społecznego wspólnoty. Ważnym elementem lokalnej infrastruktury jest także remiza strażacka, której rozbudowa służy przede wszystkim zwiększaniu bezpieczeństwa społeczności, ale dodatkowo jest miejscem spotkań mieszkańców. Innym przykładem działań na rzecz rozwoju infrastruktury jest odnawianie ulicznych hydrantów, których prawidłowe oznaczenie usprawnia akcje przeciwpożarowe.
Poprawa bezpieczeństwa
Poprawa bezpieczeństwa i eliminowanie zagrożeń to podstawowy zakres działań OSP, dlatego strażacy ochotnicy systematycznie organizują pokazy akcji ratowniczych i szkolenia związane z udzielaniem pierwszej pomocy. Podczas pokazów i ćwiczeń dla dorosłych oraz dzieci i młodzieży wyjaśniają jak unikać zagrożeń i prawidłowo reagować w różnego rodzaju niebezpiecznych sytuacjach, np. w przypadku zasłabnięcia przechodnia, w przypadkach kolizji i wypadków drogowych, zaczadzenia, pożaru. Uczą jak bezpiecznie poruszać się na ulicy i poboczach wiejskich dróg, itp. Jednocześnie strażacy ochotnicy, pomagając innym służbom, zapewniają bezpieczeństwo uczestników i bezpieczny przebieg imprez oraz wydarzeń o różnej skali, np. podczas Światowych Dni Młodzieży 2016 czy Tour de Pologne, o czym wspomina członek Kapituły – Czesław Lang.
Ochrona środowiska i ekologia
Strażacy ochotnicy, mieszkańcy małych miejscowości i wsi, żyją blisko natury i dbają o otaczające ich środowisko. Angażują się między innymi w tworzenie i rozwijanie leśnych ścieżek edukacyjnych, których celem jest edukacja o lokalnej przyrodzie i jej ochronie, organizowanie i udział w akcjach oczyszczania lasów, rzek i stawów, itp.
Poprawa estetyki przestrzeni publicznej
Estetyka publicznej przestrzeni ma ogromne znaczenie dla jakości życia i kształcenia wrażliwości estetycznej. Za przykład tego typu działań może posłużyć społeczne sprzątanie publicznie dostępnych przestrzeni, sadzenie drzewek i kwiatów, pielęgnacja publicznych klombów i parków a także kolorystyczne odświeżanie ulicznych hydrantów czy czytelne ujednolicanie tablic ulicznych, które ładniej się prezentują i jednocześnie są bardzo pomocne podczas akcji ratunkowych, w których liczy się czas dotarcia pod właściwy adres i prędkość działania.
Edukacja
W tej sferze OSP prowadzą intensywne działania prospołeczne w bardzo wielu obszarach. Uczą wszystkich członków wspólnoty, od najmłodszych po seniorów, prawidłowych zachowań w przypadku zaistnienia niebezpiecznych dla życia sytuacji, prowadzą szkolenia prewencyjne pokazując jak unikać zagrożeń, uczą i inspirują do pielęgnowania lokalnych tradycji oraz historii, objaśniają jak dbać o środowisko naturalne – pokazują jak być lepszym człowiekiem.
Rozwój sportu i rekreacji oraz turystyki
Strażacy ochotnicy, którzy sami muszą regularnie dbać o własną kondycję fizyczną, uczestniczą w licznych wydarzeniach sportowych i równie intensywnie angażują się w promocję zdrowego stylu życia. Organizują drużyny i imprezy sportowe dla lokalnej społeczności, aranżują lub współtworzą plenerowe miejsca spotkań dla swojej społeczności, w których organizowane są pikniki czy wspólne grille. Angażują się – czynnie i pozyskując finansowanie – w budowę wiejskich boisk, tworzenie i rozwijanie ścieżek rowerowych i dla biegaczy, miejsc przeznaczonych do treningów, szlaków turystycznych.
Kultura i tradycja
Kategoria silnie powiązana z obszarem edukacji, jest gruntem, na którym OSP realizują bardzo liczne inicjatywy, np. organizują i współtworzą lokalne muzea, Izby Pamięci przy remizach uwieczniające lokalną historię, podejmują inicjatywy czczące jej bohaterów. Tworzą także kółka zainteresowań dla dzieci i młodzieży, zespoły pieśni i tańca, teatry wiejskie i zespoły muzyczne, wśród których najbardziej znane są orkiestry OSP. Uczestniczą też w realizacji takich inicjatyw jak zyskujący na popularności projekt „Kino za Rogiem”, którego pomysłodawcą i koordynatorem jest Grzegorz Molewski zasiadający w Kapitule Konkursu FLORIANY.
Aktywizowanie seniorów i współpraca pokoleń
Aktywizacja najstarszego pokolenia i inicjowanie współpracy międzypokoleniowej buduje wspólnotę, uczy szacunku dla osób starszych i, jednocześnie, inspiruje młodych do pielęgnowania swoich korzeni, lokalnych tradycji. Jedną z form społecznej aktywności OSP jest właśnie dbałość o seniorów, a zwłaszcza o osoby samotne, które mieszkają same lub przebywają w domach opieki. Strażacy ochotnicy organizują lub współorganizują pomoc dla seniorów angażując do tego także Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze, często udostępniają osobom starszym świetlice w remizach do wspólnego spędzania czasu, organizują specjalne wieczorki dla seniorów, wystawy zdjęć z prywatnych kolekcji, itp.
Integracja społeczna
Integracja społeczna jest wielką wartością, która buduje siłę społeczności, i dzięki której możliwa jest realizacja różnych przedsięwzięć mających na celu poprawę jakości życia wspólnoty. Strażacy ochotnicy zazwyczaj są inicjatorami, organizatorami i współorganizatorami wydarzeń – festynów, pikników, które w radosnej atmosferze umacniają społeczne więzi. Są to również idealne okazje dla OSP do prowadzenia pokazów bezpieczeństwa, uczenia udzielania pierwszej pomocy, aktywizowania ludzi do sportowej rywalizacji.
Innowacje oraz integracja cyfrowa poprzez zwiększanie dostępności do Internetu i tworzenie bezpiecznego środowiska cyfrowego
Ochotnicze Straże Pożarne, idąc z duchem czasu i rozwojem nowych technologii, intensywnie działają na rzecz powszechnego i bezpiecznego zarazem włączenia swoich społeczności do sieci, rozwijania biegłości w posługiwaniu się komputerami. W świetlicach remiz strażackich powstają publicznie dostępne sale wyposażone w nowoczesny sprzęt komputerowy podłączony do szybkiego Internetu, w których dzieci uczą się także korzystania z komputerów i Internetu.
Współpraca zagraniczna
Ochotnicze Straże Pożarne tradycyjnie już współpracują na szeroką skalę ze swoimi zagranicznymi odpowiednikami z różnych państw – sąsiednich jak i tych odległych, organizując wymiany młodzieży, imprezy integracyjne jak i realizując wspólne przedsięwzięcia polegające na pozyskiwaniu profesjonalnego sprzętu, samochodów i wyposażenia.
Najbardziej zaangażowany społecznie pracodawca
Jest to kategoria specjalna Konkursu FLORIANY, za której pośrednictwem strażacy ochotnicy mają możliwość podziękować przedsiębiorcom i pracodawcom działającym na terenie gminy za wspomaganie rozmaitych inicjatyw, czyli ich wkład w rozwój odpowiedzialnego społecznie biznesu oraz działania, których efektem jest poprawa warunków życia społeczności.